مانور یا همان تمرین در شرایط عادی نقش موثری برای رویارویی اصولی با بحران در شرایط اضطراری ایجاد می‌نماید، از مزایای اجرای «مانور»، می­توان به نقش مهم آن در ایجاد آمادگی‌های لازم جهت انجام واکنش‌های صحیح و سریع در برابر بحران­های طبیعی اشاره نمود که نتایج حاصل از آن، موجب کاهش تلفات و خسارات خواهد شد. امروزه نیاز به اجرا و ارزیابی مانور برای مدیران بحران بیش از پیش احساس می شود، زیرا همانطور که می­دانیم حوادث و سوانح فی نفسه منجر به وقوع بحران نمی­شوند بلکه عدم آمادگی مناسب می­تواند بحران آفرین باشد. از همین رو یکی از راه­های سنجش میزان آمادگی سازمان­­ها و نهادهای مسئول، اجرای تمرین و مانور است.

تعاریف و اصطلاحات

  • سناریو: بازسازی یاشبیه سازی واکنش­ها و تعاملات در ارتباط با رخدادهای واقعی در قالبی فرضی و مجازی.
  • مانور: به اجرا درآوردن برنامه مقابله با شرایط اضطراری در یک حادثه فرضی است. انواع مانور شامل موارد ذیل می باشد:
  • جلسه توجیهی (Orientation seminar)

مانور سمیناری بیشتر برروی توجیه عمومی عوامل در خصوص برنامه ، دستورالعمل ها، وظایف و منابع تمرکز دارد. طراحی و اجرای این مانور بسیار ساده و بدون شبیه سازی صورت می­گیرد . باتوجه به ایجاد درک مشترک ،توافق و پاسخ به سوالات و رفع ابهامات و هزینه­های کم برگزاری آن، اجرای آن در سطوح مختلف بیشتر توصیه می­گردد.

  • مانورکارگاهی

مانور کارگاهی بیشتر برروی بحث و گفتگو و بارش افکار تمرکز دارد بطوری­که منجر به بازنگری طرح­ها و دستورالعمل­ها و تولید ایده­ها، فرآیندها و دستورالعمل­های جدید می­شود.

  • مانور GAME

این نوع مانور با ایجاد شبیه سازی شرایط مختلف بصورت مجازی، ماکت،کاغذی در چارچوب زمانی مشخص برای تصمیم گیری­ها و پاسخ به وضعیت­های پیچیده احتمالی در سناریو مناسب می­باشد .

  • مانور دور میزی (Table Top)

مانور دور میزی بیشتر برروی فرآیندهای پاسخگویی و سلسله مراتب فرماندهی تمرکز دارد. طراحی و اجرای این مانور بسیار دشوارتر بوده و امکان ارزیابی دقیق­تر آن نیز وجود دارد. باتوجه به اثرگذاری این مانور در ایجاد یکپارچگی و هماهنگی بین سازمان ها و نهادهای مختلف و هزینه های کم برگزاری آن، اجرای آن در سطوح مختلف بیشتر توصیه می­شود.

  • تمرین میدانی (Drill)

تمرین میدانی عمدتاً توسط نیروهای عملیاتی انجام می‌شود و برروی یک حوزه پاسخگویی تمرکز دارد. مانند امدادرسانی، جستجوونجات، اطفاء حریق، تخلیه و اسکان اضطراری، تخلیه مجروحین، امنیت و انتظامات.

  • مانور تخصصی (Functional)

مانورهای تخصصی گونه تکامل یافته و پیچیده­تر تمرینات میدانی است. در این نوع مانور، یک فعالیت تخصصی در مقیاسی بزرگ تمرین می شود. بنابراین، سناریویی مبتنی بر حضور و مشارکت چندین سازمان و نهاد متولی به همراه یک پشتیبانی عمومی گسترده که شامل تمرینات میدانی و فرماندهی و کنترل دورمیزی است را در بر می­گیرد. این نوع مانور در زمانی که برنامه ریزی­های مفصل وجود داشته و فرماندهی با شبکه گسترده مقابله در یک حوزه مانند جستجوونجات، تریاژ و تخلیه مجروحین، درمان اضطراری، تخلیه و اسکان اضطراری در سطح گسترده­ای روبرو است برای تقویت هماهنگی در بین کلیه نهادهای درگیر در آن حوزه انجام می‌شود.

  • مانور تمام عیار (Full Scale)

مانورهای تمام عیار که در رأس این مانورها قرار دارد، عملکرد هماهنگ کلیه سازمان‌ها و عوامل دخیل در پاسخگویی را تمرین و ارزیابی می‌نماید. هرچقدر از تمرینات میدانی به سمت مانورهای تمام عیار حرکت می‌کنیم، مرور برنامه های عملیاتی به انجام تمرینات ترکیبی و نزدیک به واقعیت نزدیک تر می‌شود. به همین ترتیب، هزینه برگزاری این مانورها نیز بیشتر می­شود.