مدیریت ایمنی وسلامتی شغلی استان زنجان

 دستور العمل اجرايي انجام آزمايشهاي مربوط به معاينات سلامت شغلي

مركز سلامت محيط و كار- آزمايشگاه مرجع سلامت  

1388

دستور العمل اجرايي:  انجام آزمايشهاي مربوط به معاينات سلامت شغلي

اين دستور العمل در راستاي اجراي ماده 92 قانون كار در خصوص انجام معاينات سلامت شغلي و آزمايشات پزشكي مربوطه توسط کارشناسان مرکز سلامت محيط و کار و آزمايشگاه مرجع سلامت تهيه گرديده است.

كليه آزمايشهاي درخواست شده توسط پزشكاني كه بر اساس" آيين نامه معاينات سلامت شغلي"  اقدام به معاينه پرسنل واحدهاي كاري كرده‌اند، فقط بايد توسط آزمايشگاه‌هاي همكار معاينات سلامت شغلي مطابق با اين دستورالعمل انجام گيرد.

مراحل انتخاب و شرايط كاري آزمايشگاه‌های همکار معاينات سلامت شغلي

1- هياتي متشكل از رئيس اداره امور آزمايشگاه‌هاي معاونت درمان و بهداشت و مدير گروه بهداشت حرفه اي و طب کار معاونت بهداشتي ساليانه فهرست آزمايشگاه‌هاي داوطلب همكاري با طرح را تهيه نموده و بر اساس موارد تعيين شده در ضوابط انتخاب آزمايشگاه همكار معاينات سلامت شغلي آنها را ارزيابی، انتخاب و نظارت فنی نمايند.

2- ليست تاييد شده آزمايشگاه‌هاي منتخب همكار معاينات سلامت شغلي دارای مجوز، (ضميمه شماره 3 ) به واحد بهداشت حرفه‌‌اي و طب كار معاونت بهداشتي دانشگاه ابلاغ مي گردد. اين ليست توسط واحد مربوطه در اختيار كلينيك‌هاي طب كار انجام دهنده معاينات سلامت شغلي و واحدهاي كاري قرار مي‌‌گيرد.

3- كلينيك‌هاي طب كار انجام دهنده معاينات سلامت شغلي از ميان ليست مورد اشاره بند 2، آزمايشگاه/آزمايشگاه‌هاي همكار خود را انتخاب مي‌‌نمايند.

4- آزمايشگاه همکار تنها در محدوده جغرافيايي تحت پوشش دانشگاه مربوطه، مجاز به انجام آزمايش‌‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي مي‌باشد.

5- كلينيك‌هاي طب كار انجام دهنده معاينات سلامت شغلي بر اساس ضميمه شماره 1 (ملزومات قرار داد آزمايش‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي) با آزمايشگاه همكار قرارداد همكاري بسته و رونوشت آن را به معاونت بهداشتي دانشگاه، واحد بهداشت حرفه‌‌اي و طب كار و نیزاداره امور آزمايشگاه‌هاي دانشگاه ارسال ميدارند.

6- كليه واحدهاي كاري كه معاينات سلامت شغلي پرسنل آنها توسط مراجعي غير از كلينيك‌هاي طب كار (پزشكان واجد شرايط داراي مطب يا پزشكان شاغل در واحد كاري مطابق آيين نامه معاينات سلامت شغلي) انجام شده، مي‌بايست جهت انجام آزمايشهاي درخواستي پزشكان مذكور مستقيما با آزمايشگاه‌هاي همكار موضوع اين دستورالعمل اقدام به عقد قرارداد نمايند. 

7- آزمايشگاه‌ها بدون اخذ درخواست پزشكان داراي مجوز انجام معاينات سلامت شغلي مجاز به انجام آزمايش‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي نبوده و مسئوليت درخواست يا عدم درخواست آزمايش با پزشك معاينه كننده خواهد بود.

8- آزمايشگاه همكار ملزم است، براساس (ضميمه شماره2)، خدمات ارائه شده و تاريخ آن را به اداره امور آزمايشگاه و واحد بهداشت حرفه‌‌اي و طب كار معاونت بهداشتي دانشگاه ارسال نمايد.

9- اداره امور آزمايشگاه‌هاي دانشگاه و گروه بهداشت حرفه‌‌اي و طب کار معاونت بهداشتي بر اساس مسئوليت خود وظيفه دارد با همكاري كارشناس مسئول امور آزمايشگاه‌هاي معاونت بهداشتي عملکرد آزمايشگاه همکار را پايش و مميزی نموده و بر حسن انجام آزمايش‌ها نظارت نمايند.

10- در صورت اثبات تخلف از هر يك از موارد مندرج در اين دستور العمل، آزمايشگاه طرف قرارداد، از ليست آزمايشگاه‌هاي همكار معاينات سلامت شغلي حذف خواهد شد.

11 – آزمايشگاه همکار معاينات سلامت شغلي مکلف است بر اساس نظام جامع اطلاعات آماری سلامت شغلی کشور، کليه اطلاعات آزمايش‌‌هاي انجام شده را حداقل به مدت دو سال حفظ نموده و براساس فرمت و زمانبندي درخواستي دانشگاه اطلاعات مربوطه را ارسال نمايد.

12 – آزمايشگاه‌های مرجع دانشگاهی به دليل بعد نظارتی حق انجام آزمايش‌‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي را ندارند.

13 – آزمايشگاه‌های مراكز دولتی به شرط دارا بودن کلينيک طب کار و شرايط فنی و فيزيکی آيين نامه، اجازه پذيرش افراد جهت آزمايش‌‌هاي معاينات سلامت شغلي را دارند.                                                                               به ازای هر کلينيک طب کار تنها يک آزمايشگاه همکار دولتی امکان دريافت مجوز انجام آزمايش‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي را دارد.

14 – نمونه گيری فقط بوسيله آزمايشگاه همکار انجام شده و آزمايشگاه‌‌های اقماری اجازه نمونه‌‌گيری و ارسال نمونه را ندارند.

                                «ضوابط انتخاب آزمايشگاه همكار معاينات سلامت شغلي»

کليات

رعايت استانداردهاي ابلاغ شده توسط آزمايشگاه مرجع سلامت در اين خصوص الزامي است.

ب) تجهيزات

آزمايشگاههاي سطح 1

دراين گروه از آزمايشگاه‌ها وجود فتومتر، سل کانتر، الايزا ريدر (تمام اتوماتيک plate reader )، گاماکانتر (تمام اتوماتيک) اتوآنالايزر (حداقل 400 تست در ساعت) و فريزر 8 کشويی (Cº 20 - ) الزامي مي باشد.

آزمايشگاههاي سطح 2

در اين گروه از آزمايشگاه‌ها وجود فتومتر، سل كانتر، الايزا ريدر (حداقل نيمه اتوماتيک)، گاما كانتر (حداقل تک لوله اي)، اتوآناليزر (حداقل 200 تست در ساعت) و فريزر 4 کشويي (Cº 20- ) الزامي است.

آزمايشگاه‌های گروه 1 حداکثر مجاز به پذيرش 15000 نفر در سال جهت انجام تستهای مربوط به معاينات سلامت شغلي با حداکثرتعداد پذيرش روزانه 150 نفر می باشند.

آزمايشگاه‌های گروه 2 حداکثر مجاز به پذيرش 10000 نفر در سال جهت انجام تستهای مربوط به معاينات سلامت شغلي با حداکثرتعداد پذيرش روزانه 100نفر می باشند.

v    آزمايشگاه‌هايي که در خصوص عدم پذيرش بيمار باليني به معاونت بهداشت و درمان تعهد بدهند، مي توانند با داشتن حداقل تجهيزات متعلق به سطح 1 تا سقف25000 نفر در سال و حداکثر پذيرش روزانه 200 نفرفعاليت نمايند.

ج) نيروي انساني

نيروي انساني بايد متناسب با تعداد آزمايش‌هاي آزمايشگاه به انضمام آزمايش‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي بوده ومسئوليت اين کار بعهده مسئول فني خواهد بود. لازم به ذکراست تعداد مناسب نيروي انساني بر اساس معيارهاي Work Load Unit محاسبه مي گردد.

د) كنترل كيفي

1- اجرای برنامه کنترل کيفی داخلی و مستند سازی آن در تمام بخشهای مرتبط و نیز قابل قبول بودن نتايج ضروری است.

2- شرکت آزمايشگاه همکار معاينات سلامت شغلي در حداقل 2 دوره برنامه ارزيابی خارجي کيفيت در سال و كسب نتايج قابل قبول در عرصه آزمايش‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي الزامي است.

ه)نمونه گيري

1- با توجه به طول مدت زمان نمونه‌‌گيري خارج از آزمايشگاه، وجود يك دستگاه سانتريفوژ يا لوله هاي ژل دار و كلدباكس جهت جداسازي سرم در محل نمونه گيري كارگاه وانتقال نمونه‌‌ها به آزمايشگاه الزامي است. بديهي است نگهداري و انتقال نمونه‌‌ها در كليه مراحل مي بايست در زنجيره سرد مطابق با ضميمه شماره3 (ضوابط تهيه و انتقال نمونه) انجام پذيرد.

2- به ازاي هر 50 نفر شاغل معرفي شده در هرنوبت حضور حداقل يك نفر نمونه‌‌گير واجد صلاحيت، در محل نمونه‌‌گيري كارگاه الزامي است.

3- مسئوليت حسن انجام مراحل نمونه‌‌گيري، نگهداري و انتقال نمونه در زنجيره سرما به عهده مسئول فني آزمايشگاه       مي باشد.

و) حسن سابقه

داشتن حسن سابقه آزمايشگاه در انجام آزمايشات مربوط به معاينات سلامت شغلي در تعيين آزمايشگاه همكار الزامي است و آزمايشگاه‌هاي با سوء سابقه در اين خصوص نبايد در ليست آزمايشگاه‌هاي همكار قرار گيرد.

شايان ذکر است که نحوه ارزيابي و احراز حسن سابقه آزمايشگاه‌ها بر اساس چک ليستهاي ارزيابي آزمايشگاه و رفع نواقص اعلام شده  مي‌‌باشد.

در وزارت بهداشت نظارت عاليه بر حسن انتخاب آزمايشگاه‌هاي همكار بر عهده اداره كل آزمايشگاه مرجع سلامت و مرکز سلامت محيط و کار بوده و كليه شكايات واصله از طرف آزمايشگاه‌ها قابل بررسي و اعمال نظر خواهد بود.

     رئیس مرکز سلامت محيط و کار                        مدیر کل آزمايشگاه مرجع سلامت

           دکتر مصطفی غفاری                                            دکتر سعید مهدوی

 ضميمه (1)

«ملزومات قرار داد آزمايشات طب كار»

قرار داد منعقده بايد حاوي موارد ذيل باشد : 

الف)موضوع قرارداد

در قرار داد في ما بين نماینده آزمایشگاه همکار معاینات سلامت شغلی(دولتي/ خصوصي) و مسئول فنی کلینیک طب کار(دولتی/ خصوصی)/نماینده کارگاه جهت نمونه گيري و انجام آزمايشات طب کار و سلامت شغلي، درج نام کارگاه و تعداد شاغلين مورد آزمايش الزامي مي باشد.

ب) زمان قرارداد

در قرار داد تنظيم شده زمان شروع و خاتمه کار بايد مشخص گردد.

ج)مبلغ قرارداد

هزينه آزمايشهاي انجام شده در بخش خصوصي  بر اساس تعرفه بخش خصوصي و در بخش دولتي بر اساس تعرفه بخش دولتي مي باشد.

نحوه پرداخت هزينه هاي اياب و ذهاب طبق توافق طرفين قرارداد محاسبه مي گردد.

د ) تعهدات آزمايشگاه

در اين بند با تکيه بر موارد زير وظايف آزمايشگاه دقيقاً مشخص مي گردد

-        بکار گيري نمونه گير باتجربه و رعايت زنجيره سرد و استانداردها جهت نگهداري و انتقال نمونه

-        رعايت تناسب نيروي انساني

-        رعايت الزامات ايمني و بهداشت

-        انجام آزمايشها در کوتاهترين زمان ممکن

-        نگهداري نمونه ها براي مدت زمان معين پس از انجام آزمايش

-        بکار گيري روشهاي استاندارد براي انجام آزمايشها

-        انجام  برنامه کنترل کيفيت داخلي و ارزيابی خارجي کيفيت در خصوص آزمايشهاي مربوطه و ارايه نتايج

-        ممهور بودن جوابها به مهر وامضاء مسئول فني

-        نگهداري نتايج آزمايشها تا 2 سال

-        تعيين دقيق مدت زمان جوابدهي بعد از انجام نمونه گيري

-        تکميل فرم ضميمه شماره (2) و ارسال آن به اداره امور آزمايشگاهها و معاونت بهداشتي دانشگاه

-        آزمايشگاه متعهد مي شود 5% از نمونه هاي خود را که توسط  کلینیک طب کار يا پزشکان سلامت شغلي به صورت تصادفي انتخاب مي گردد، جهت تائيد نتايج در اختيار آزمايشگاه مورد وثوق وزارت بهداشت قرار دهد.

-        آزمايشگاه متعهد مي شود هر ماه حداکثر 5% از نمونه هاي ارسال شده توسط کلینیک طب کار را به صورت رايگان آزمايش نمايد.

-        آزمايشگاه متعهد می شود مجوز انجام آزمايشات طب کار را از اداره آزمايشگاهها دريافت کرده و در محل قابل رويت نصب نمايد.

-        آزمايشگاه متعهد می شود نمونه ها را به مدت يک ماه بعد از انجام آزمايش نگهداری نمايد.

-        آزمایشگاه متعهد می شود، از برنامه نرم افزاری استفاده نماید که دارای توانایی تفکیک اطلاعات دموگرافیک ونتایج آزمایشهای مربوط به طب کار به صورت مجزا از برنامه پذیرش روزانه بوده و بتواند نتایج فوق را در زمان لازم دراختیار اداره امور آزمایشگاهها ، کلینیک طب کار و و پزشکان سلامت شغلی قرار دهد.

-        نرم افزار مورد استفاده آزمایشگاه باید توانایی اعلام موارد غیر نرمال آزمایشهای سلامت شغلی را به تفکیک از برنامه پذيرش روزانه داشته و بتواند نتایج فوق را در زمان لازم دراختیار اداره امور آزمایشگاهها ، کلینیک طب کار و و پزشکان سلامت شغلی قرار دهد.

ه ) تعهدات کلینیک طب کار /کارگاه

-        اطلاع رساني قبلي براي رعايت شرايط نمونه گيري

-        در اختيار گذاشتن فضاي کافي براي نمونه گيري و جداسازي نمونه

-        ارائه فهرست آزمايشها قبل از اقدام به نمونه گيري

-        کلینیک طب کار موظف است نام و نام خانوادگي، سن، جنس و کد ملي افراد مورد آزمايش را به آزمايشگاه همکار طب کار ، طبق فرمت درخواستی اعلام نمايد.

و ) مرجع ذيصلاح حل اختلافات احتمالي در قرارداد مشخص شود.

ضميمه (2)

«خدمات ارائه شده آزمايشگاه به کلینیک طب كار/كارگاه»

1-    نام آزمايشگاه

2-    نام کلینیک طب كار

1-    نام كارگاه

2-    تعداد نفرات مورد آزمايش

تعداد و هزينه آزمايشهاي انجام شده به تفكيك :  (مشابه جدول زير )

  نام مسئول فني آزمايشگاه                                                                       مهر و امضاء

ضميمه (3)

مجوز انجام آزمايش‌‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي

باستناد بخشنامه شماره ................ مورخ.................مقام محترم معاونت سلامت، بدينوسيله به آقاي/خانم دكتر................ مسئول فني آزمايشگاه ............... مجوز انجام آزمايش‌هاي مربوط به معاينات سلامت شغلي داده مي شود . بديهي است مدت اعتبار اين مجوز يك سال بوده وتمديد آن منوط به رعايت كليه ضوابط و مقررات مرتبط مي باشد .

                                                                               دكتر...............

                                                         معاون درمان / رئيس  دانشگاه ........................