هدف اندازه گیری :

1- اندازه گیری محیطی صدا

2- اندازه گیری و مشخص نمودن میزان مواجهه کارگر

3- اندازه گیری بمنظور معین نمودن منابع اصلی تولید صدا

4- اندازه گیری صدای یک دستگاه معین برای اهداف صنعتی ( مثلا عیب یابی و بازرسی فنی )

5- اندازه گیری برای مشخص نمودن آنالیز فرکانس

6- اندازه گیری برای تعیین روش چگونگی کنترل صدا

وسیله اندازه گیری :

وسایل اندازه گیری براساس نوع هدف متفاوت است . از دستگاه تراز سنج صوت برای اندازه گیری تراز فشار صوت طراحی گردیده است . هر تراز منبع صوت دارای حداقل سه بخش اساسی است :

1- میکروفن در سه نوع مختلف

· میکروفن کیریستالی : که از کیریسالهای پیشرو و کوارتز الکتریک تشکیل شده است . این کیریستالها دارای خاصیتی می باشند که وقتی به آنها فشار وارد کنند جران الکتریکی به آنها وصل شود جریان مکانیکی می دهند در واقع این کریستالها یک نوع مبدل هستند که انرژی الکتریکی را به مکانیکی تبدیل می کنند و بالعکس .

· میکروفن دینامیکی : اساس این میکروفن ها از نظر ساختمانی یک سیم پیچ است که در یک میدان مغناطیسی قرار دارد که این میکروفن ها به میدان الکتریکی و مغناطیسی حساس است ولی حساسیت پایینی به درجه حرارت دارد .

· میکروفن خازنی : این میکروفن از یک خازن تشکیل شده است که صفحات جوش آن دیافراگمی است که تحت کشش یا فشار تغییر کمان پیدا می کند . فشار صوت وارد بر آن می تواند علت تغییر فاصله دو صفحه جوش شده و ظرفیت خازنی را تغییر دهد این میکروفن در برابر میدانهای الکتریکی و مغناطیسی و
همچنین فشار مقاوم بوده ولی به رطوبت هوا حساس می باشد .

2-پردازشگر

شامل تقویت کننده پالس ، کاهش دهنده شبکه سرعت پاسخ دستگاه و مدارهای محاسب برای منظورهای خاص می باشد .

3- نمایشگر
نمایشگر دستگاه تراز سنج صوت می تواند عقربه ای یا دیجیتالی باشد که دقت آن در نوع دیجیتالی بیشتر بوده .

برای اندازه گیری به منظور ناحیه بندی ، که مناطق احتیاط و خطر در کارگاه را معلوم می کند اندازه گیری تراز فشار صوت در شبکه توزین فرکانس A و برای آنالیز فرکانس صوت از شبکه C یا lin همراه با آنالیزور می توان کمک گرفت . در شبکه lin مقدار نمایش داده شده دقیقا برابر با تراز واقعی فشار صوت است .

کالیبراسیون:

قبل از هر بار اندازه گیری باید از صحت و دقت کار دستگاه ترازسنج صوت مطمئن شد که برای کالیبره کردن ابتدا کالیبراتور را روی میکروفن دستگاه قرار می دهیم و بعد با زدن دکمه و قرار دادن آن روی 104 دسی بل دستگاه نیز همان 104 دسی بل را نشان دهد و بعد دکمه را روی 94 قرار می دهیم که باید دستگاه همان 94 دسی بل را نشان دهد که اگر نشان ندهد در غیر اینصورت با پیچ کوشتی روی عدد خاص کالیبره می شود . لازم به تذکر است هر دستگاهی به روش خود کالیبره می شود ولی اکثر به روش بالا کالیبره می شوند البته بعضی از دستگاهها وجود دارد که اتو کالیبره هستند .

روشهایاندازه گیری صوت :

روشهای اندازه گیری سروصدا یا بر حسب تغییرات زمان سروصدا می باشد که ماکزیمم و مینیمم سروصدای محیط در ساعات کار مشخص می شود و یا بر حسب توزیع مکانی می باد که خود شامل موارد زیر است :

1- روش ایستگاه بندی : تقسیم کارگاه مورد اندازه گیری به مربع های1*1 ،2*2 ،3*3 ، 4*4، 5*5، که برحسب وسعت کارگاه و نحوه چیدمان دیستگاهها انتخاب می شود و اندازه گیری در مرکز مربع ها انجام می شود . در اندازه گیری صوت در کارگاههای تا 50 متر مربع به نواحی با ابعاد یک متر،کارگاههای تا 100 متر مربع به نواحی با ابعاد 2 متر و کارگاههای وسیعتر را به نواحی با ابعاد حداکثر 5 تر تقسیم بندی می شود ، البته همانطور که گفته شد بصورت
انتخابی می باشد . در این اندازه گیری ایستگاههایی که در آن دستگاه قرار دارد مورد اندازه گیری قرار نمی گیرند . ایستگاهای تعیین شده می باید هر کدام با شماره خاصی مشخص شده باشند تا بتوان به راحتی مورد بررسی قرار داد .

2- روش Random : انتخاب اندازه گیری بصورت اتفاقی بافاصله حداقل 0.5 متر از دیوار و 1متر از دستگاه شعاعهای فرض با اندازه 45 درجه از مرکز منبع که در فواصل یک متری بر روی شعاعهای اندازه گیری صورت می گیرد . در پایان نقاط دارای تراز شدت صوت یکسان بهم متصل شده تا مناطق صوتی از یکدیگر مجزا
گردند . این روش عموما برای اندازه گیری سروصدا حول محل کار کارگر مورد استفاده قرار می گیرد .

پس از ایستگاه بندی و مشخص شدن میزان سروصدا در هر ایستگاه در نقشه ترسیم شده از کارگاه با استفاده از 12 استاندارد B.S و ANSI رنگ آمیزی نمود
که رنگ آمیزی در سطح کارگاه به ترتیب شامل موارد زیر است که به شرح هر کدام می پردازیم :

1- محدوده ایمن (Safe Zone)

در این مناطق صدا از حد مجاز ایمنیdb a 70 کمتر است و در نقشه صوتی سبز رنگ است .

( محدوده ایمن (S.A) db a 70 > SPL – سبز رنگ )

2- محدوده بهداشتی (Hygiene Zone)

در این نواحی صدا در محدوده db a 80 – 70 است و در نقشه صوتی به رنگ آبی است .

3- محدوده هشدار (Warning Zone)

در این مناطق صدا در محدوده db a 90 – 85 است و در نقشه صوتی با رنگ زرد تعیین می گردد .

4- محدوده خطر (Danger Zone)

در این منطق صدا بالاتر از db a90 است و همه موسسات بین المللی این تراز را مخاطره آمیز می دانند و در نقشه به رنگ قرمز است .

در اندازه گیری محیطی صدا نکات زیر باید مراعات گردد:

1- ابتدا کروکی اختصاصی کارگاه را تهیه نمود .

2- کارگاه را به مربع های مورد نظر تقسیم بندی کرد .

3- اندازه گیری در مرکز مربع انجام
گردد .

4- مراکزی که بر روی دستگاهها یا وسایل قرار گرفته اند در اندازه گیری حذف شده و نقاط کور محسوب می شوند .

5- طبق استاندارد ، صدا سنج در ناحیه شنوایی کارگران ( افراد ایستاده ) 160 سانتی متر و در افراد نشسته 120 سانتی متر قرار بگیرد .

6- زاویه میکروفن با زاویه 75 درجه نسبت به خط عمود و 15 درجه نسبت به خط افقی دور فاصله 50 سانتی از خود قرار بگیرد
.

7- پس از اندازه گیری ، به منظور تعیین چگونگی شرایط توزیع مکانی انرژی صوتی می توان با استفاده از استاندارد BS و ANCI نقشه کارگاه را رنگ آمیزی نمود .

اندازه گیری تراز فشار صوت در فرکانسهای مختلف :

از آنجا که صدا در صنایع مختلط است و از بسامدهای مختلف تشکیل شده است لذا از این رو اندازه گیری تراز کلی صدا به تنهایی برای ارزیابی کافی به نظر نمی رسد بنابر این از روش آنالیز فشار صوت در هر فرکانس استفاده می شود این محل دارای مزیتهای بسیاری می باشد از جمله :

· بدلیل اینکه جاذبهای مختلف صدا برای فرکانسهای خاص بیشترین میزان جذب را دارند ، با تعیین تراز فشار صوت در فرکانسهای مختلف در انتخاب مناسب جاذب های صوتی می توانیم اقدام کنیم .

· همچنین گوشهای مختلف هر کدام در فرکانسهای مختلف ، کاهندگی مختلفی دارند . بنابر این باز هم با تجزیه صدا در فرکاسهای مختلف در انتخاب گوشی های حفاظتی مناسب می توانیم اقدام کنیم .

· همچنین بدلیل اینکه افت شنوایی شغلی از فرکانسهای خاصی شروع می شود با کاهش صدا در فرکانسهای مذکور می توانیم از آسیب به گیرنده های این فرکانسها جلوگیری کنیم .

گردآوری اطلاعات

1.تهیه ی نقشه ی ساده ی محیط کار: مقیاس مناسب ، محل نصب دستگاهها ، دستگاههای اصلی مولد صدا

2. تهیه ی اطلاعات مربوط به کارگر: محل تردد کارگران ، ساعات مواجهه ، اطلاعات مدیریتی

3. تهیه ی اطلاعات مربوط به دستگاهها و ساختمان: مشخصات فنی دستگاهها ، مشخصات فنی سازه ها ، مشخصات آکوستیکی

روش های اندازه گیری

1. اندازه گیری و ارزیابی محیطی: کارگر مد نظر نبوده و برای تعیین توزیع تراز فشار صوت و محدوده های خطر و همچنین تعیین منابع اصلی صوتبرای کنترل صدا استفاده می شود.

2. اندازه گیری به منظور ارزیابی مواجهه ی کارگر:صدای ناشی از یک منبع صوتی ، صدای ناشی از چند منبع صوتی ، صدای کوبه ای و ضربه ای

اندازه گیری و ارزیابی محیطی

1. نقشه ی ناحیه بندی صوتی

2. نقشه ی خطوط هم تراز

3. اندازه گیری برای یک منبع خاص

نقشه ی ناحیه بندی صوتی

در این روش کارگاه به نواحی شطرنجی با ابعاد یکسان تقسیم بندی شده و مرکز هر ناحیه یک ایستگاه اندازه گیری می باشد. برای هر کارگاه
با توجه به مساحت و امکانات ، تعداد معین و محدمدی ناحیه انتخاب می شود.

پس از اندازه گیری تراز فشار صوت در مرکز هر ناحیه

( شبکه A) نتایج روی نقشه یا در جدول
کد بندی شده نوشته می شود.

*تراز فشار صوت مجاز برای 8 ساعت کار روزانه یا 40ساعت کار هفتگی 85 دسی بل می باشد.